TARSUS … ….

Tarsus’un tarihi incelendiğinde, sırası ile Fenikeliler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Ramazanoğulları, Memluklular ve Osmanlı medeniyetlerinin hakimiyet sürdüğü anlaşılmaktadır.

Binlerce yıllık tarihinde çeşitli medeniyetler üzerinde gelip geçmesine rağmen bir Amerikalı ziyaretçinin ifadesi ile dünyada adı değişmeden devam eden kentlerden biri Tarsus’tur.

Yavuz Sultan Selim’in Memlûklar üzerine çıktığı Mısır Seferi ile birlikte bütün Çukurova, Halep ve Şam, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Dolayısıyla Tarsus da bu tarihten sonra bir daha çıkmamak üzere Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

Osmanlı hâkimiyetine girdiği  tarihten itibaren farklı dönemlerde farklı vilâyetlere bağlansa da daima sancak statüsü ile idarî teşkilâttaki yerini alan Tarsus, 1867 yılında kaza statüsüne düşürülmüştür. Bu tarihten sonra idarî taksimatta kaza olarak yer alacak olan Tarsus, Cumhuriyet’ten sonra da bu durumunu devam ettirmiştir. Bu dönemde Tarsus’u ilgilendiren en önemli değişiklik, Mersin’in vilâyet merkezi yapılmasıdır. Sahip olduğu liman sayesinde XIX. yüzyılın ikinci yarısında daima Tarsus aleyhine büyüyen Mersin, önce müstakil bir kaza hâline getirilmiş, ardından da livâ yapılarak Tarsus Kazası Mersin’e bağlanmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra, 1924 yılında ise Mersin, Adana’dan ayrılarak müstakil vilâyet hâline getirilmiş, Namrun ve Gülek olmak üzere iki nâhiyeden oluşan Tarsus, ilçe merkezi olarak Mersin İline bağlanmıştır. Tarsus’a bağlı Namrun nahiyesi, 1991 yılında Çamlıyayla adıyla o zamanki adı İçel olan Mersin İline bağlı müstakil ilçe olmuştur.

Tarsus, Osmanlı şehirleri içerisinde belediye örgütlenmesini ilk oluşturan yerlerden birisidir. Tarsus’ta belediye teşkilâtının ilk olarak ne zaman kurulduğu ile ilgili mevcut tek kayıt, 1916 tarihli bir belgede yer alan “…belediyenin tarih-i te’sisi: 1285…” ifadesidir. Hicrî 1285 yılı milâdî 1868-1869 yıllarına tekabül etmektedir. 1286 yılı Halep Vilâyet Salnâmesinde, Tarsus’ta mevcut bir belediye teşkilâtının olduğu görülmektedir. Bu durum, Tarsus Belediyesi’nin kuruluş tarihinin 1868 yılı olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Bu tarihte Tarsus, Halep Vilâyeti’ne bağlı Adana Sancağı’nın kazası durumundadır (Uğuz, 2011).

1993 yılında kurulan Mersin Büyükşehir Belediyesi sınırlarının 2012 yılında yayımlanan Kanun gereği il mülki sınırlarına kadar genişletilmesi sonucunda Tarsus Belediyesi de Büyükşehir kapsamında ilçe belediyesi statüsüne girmiştir. Aynı kanun uyarınca Tarsus Belediyesi sınırları ilçe sınırlarına kadar genişletildiğinden, İlçedeki Atalar, Bahşiş, Yeşiltepe ve Yenice Belde Belediyelerinin tüzel kişilikleri 30 Mart 2014 tarihinde gerçekleştirilen mahalli idareler genel seçimlerinde sonlandırılmıştır. Bu beldelerle birlikte, ilçe sınırları dahilindeki köy muhtarlıkları da ilçe belediyesine bağlanmış ve mahalle muhtarlıklarına dönüştürülmüştür.

2240 km2 yüzölçümlü ilçe sınırlarında yaşayan 353.469 kişilik (2023 yılı) nüfusu ile Mersin’in en büyük ilçesi olan Tarsus, 26 ilden daha fazla nüfusa sahiptir. Büyükşehir Kanunu gereği mahalleye dönüşen köy (kırsal mahalle) nüfusları hariç Tarsus şehir merkezini oluşturan 49 mahallede yaşayan nüfus göz önüne alındığında ise ülkemizin 26.büyük yerleşimi durumundadır.

Kaynakça 

Uğuz S. (2011), “I.Meşrutiyetten Cumhuriyetin İlk Yıllarına Tarsus (1876-1926)“,  Doktora Tezi, AÜSBE Tarih Ana Bilim Dalı